Doktoraty Wydziału IET

mgr inż. Zbigniew Kaleta

Promotor: prof. dr hab. Wiesław Lubaszewski
Promotor pomocniczy: dr inż. Michał Korzycki
Dyscyplina: Informatyka Techniczna i Telekomunikacja

Przedstawiona rozprawa dotyczy problemu rozstrzygania wieloznaczności leksykalnej w tekstach w języku polskim. Ze względu na złożoność problemu, ogranicza się do wieloznaczności na granicy części mowy, np. jak (rzeczownik):jak (zaimek).

Zaproponowany algorytm opiera się na założeniu, że strukturę wypowiedzi organizuje czasownik. Algorytm bazuje na schematach syntaktycznych czasowników, zaczerpniętych ze Słownika Syntaktyczno-Generatywnego Czasowników Polskich. Wykrywa frazy rzeczownikowe w analizowanym zdaniu, a następnie dopasowuje je do schematu syntaktycznego czasownika, występującego w tym zdaniu. Hipoteza dotycząca części mowy poszczególnych tokenów, która pozwala uzyskać maksymalne pod względem liczby tokenów dopasowanie, zostaje uznana za poprawną i na jej podstawie dokonywane jest rozstrzygnięcie.

Druga część opisuje algorytm wykrywania par aspektowych czasowników w języku polskim. Problem jest pokrewny z rozstrzyganiem, gdyż informacja o parach aspektowych pozwala zwiększyć stosowalność algorytmu rozstrzygania przedstawionego w pierwszej części. Rozwiązanie bazuje na wiedzy lingwistycznej, konkretnie na regułach słowotwórczych: prefiksowej i sufiksowej. Algorytm, korzystając z bazy czasowników, wykrywa derywacje słowotwórcze między nimi, konstruując w ten sposób drzewa derywacyjne. Następnie, analizując te drzewa, określa które czasowniki stanowią pary aspektowe, a które nie posiadają odpowiednika aspektowego.

Przedstawione są także alternatywne rozwiązania tego problemu, korzystające z osadzeń słów oraz prostych sieci neuronowych. Rozważana jest możliwość połączenia podejścia regułowego (morfologicznego) i korzystającego z uczenia maszynowego.

– Tezy rozprawy:–
Jako tezy niniejszej rozprawy doktorskiej autor przedstawia następujące twierdzenia:

1. Jeśli w tekście polskim wystąpi forma fleksyjna reprezentująca jednostki słownika należące do dwu lub więcej różnych części mowy, to wieloznaczność tego typu może być rozstrzygana za pomocą schematów syntaktycznych czasowników.
2. W miejsce schematu syntaktycznego dla czasownika występującego w tekście można z dobrym skutkiem użyć schematu jego odpowiednika aspektowego.
3. Pary aspektowe czasowników można wykryć w sposób automatyczny, dysponując zbiorem czasowników z przypisanymi aspektami i korzystając z wiedzy o słowotwórstwie.

Recenzje
Rezenzja - prof. dr hab. inż. Marek Skomorowski
Rezenzja - dr hab. Filip Graliński, prof. UAM

Lista publikacji autora:

BG AGH